آموزش تست دیود با مولتی متر (دیجیتال و آنالوگ) + روش تشخیص خرابی
زمان مطالعه: در حال محاسبه...
کپی لینک
واتساپ
تلگرام
ایتا
بله
فهرست مطالب
مقدمه
تست دیود با مولتی‌متر یکی از ساده‌ترین و درعین‌حال دقیق‌ترین روش‌ها برای بررسی سلامت دیود در مدارهای الکترونیکی است. با یک تست چندثانیه‌ای می‌توان فهمید دیود در جهت درست هدایت می‌کند، آیا جریان معکوس را به‌طور کامل مسدود می‌کند و افت ولتاژ آن در محدوده استاندارد قرار دارد یا خیر. در بسیاری از موارد، خرابی دیود باعث قطع کار مدار، ایجاد اتصال کوتاه یا نوسان ولتاژ می‌شود و تنها با یک بررسی صحیح می‌توان علت مشکل را پیدا کرد.
در این مقاله روش کامل تست دیود با مولتی‌متر دیجیتال و آنالوگ، شیوه تشخیص خرابی، نشتی، اتصال کوتاه و تفاوت تست انواع دیودها مانند شاتکی، زنر و دیودهای قدرتی را گام‌به‌گام توضیح می‌دهیم.
دیود چیست و چرا باید آن را تست کنیم؟
دیود یکی از مهم‌ترین قطعات نیمه‌هادی است که فقط اجازه عبور جریان در یک جهت را می‌دهد و در جهت مخالف جریان را مسدود می‌کند. این ویژگی باعث شده دیود در مدارهای یکسوکننده، محافظ ولتاژ، تغذیه و سیستم‌های الکترونیکی حیاتی باشد.
هر دیود از دو بخش آند (+) و کاتد (–) تشکیل شده و با استفاده از مولتی‌متر می‌توانیم بررسی کنیم آیا دیود درست کار می‌کند یا خیر. تست دیود برای تعمیر پاور، شارژر، برد لوازم خانگی، مدارات صنعتی و الکترونیکی بسیار ضروری است.
انواع دیود و تأثیر آن بر روش تست
دیودها انواع مختلفی دارند که مقدار افت ولتاژ و نحوه تست آن‌ها کمی متفاوت است:
| نوع دیود | افت ولتاژ مستقیم (Vf) | توضیح |
|---|---|---|
| دیود سیلیکونی | 0.55 تا 0.75 ولت | رایج‌ترین نوع |
| دیود شاتکی | 0.2 تا 0.4 ولت | سرعت بالا، افت ولتاژ کم |
| دیود زنر | 0.6 ولت (در حالت مستقیم) | تست کامل نیاز به منبع تغذیه دارد |
| دیود پرقدرت | مشابه سیلیکونی | جریان بالا، اندازه بزرگ |
| دیود LED | 1.8 تا 3.3 ولت | در تست روشن می‌شود |
دانستن این مقادیر برای تشخیص خرابی بسیار مهم است.
نشانه‌های یک دیود سالم
دیود سالم در مولتی‌متر دیجیتال باید شرایط زیر را داشته باشد:
در تست مستقیم (آند = قرمز، کاتد = مشکی)
→ نمایش عدد افت ولتاژ مثل 0.55V یا 0.65Vدر تست معکوس (آند = مشکی، کاتد = قرمز)
→ نمایش OL یا مقاومت بسیار بالانباید در هر دو جهت صفر نشان دهد
نباید در هر دو جهت OL نشان دهد
آموزش تست دیود با مولتی متر دیجیتال (حالت Diode Test)
این بهترین و دقیق‌ترین روش تست دیود است.
مراحل تست
مولتی‌متر را روی حالت Diode قرار دهید.
پراب قرمز را به آند و پراب مشکی را به کاتد بزنید.
مولتی‌متر باید عددی بین 0.55 تا 0.75 ولت (برای دیود سیلیکونی) نشان دهد.
پراب‌ها را جابه‌جا کنید.
باید OL یا مقاومت بسیار زیاد نمایش داده شود.
اگر چه نتیجه‌ای به معنی خرابی است؟
عدد صفر یا نزدیک صفر → دیود اتصال کوتاه شده
هر دو جهت OL → دیود قطع شده یا سوخته
نمایش عدد پایین مثلاً 0.20 در دیود معمولی → دیود نشتی دارد
آموزش تست دیود با مولتی متر دیجیتال در حالت اهم (Ohm)
در این حالت مقدار دقیق افت ولتاژ دیده نمی‌شود، اما سلامت دیود مشخص می‌شود.
در حالت اهم — جهت مستقیم
مقدار مقاومت چند صد اهم تا چند کیلو اهم
در حالت اهم — جهت معکوس
مقاومت بسیار بالا
یا OL
نتیجه غیرعادی
اگر در هر دو جهت مقاومت کم بود → اتصال کوتاه
اگر در هر دو جهت مقاومت بالا بود → دیود قطع شده
آموزش تست دیود با مولتی متر آنالوگ
مولتی‌مترهای عقربه‌ای نیز برای تست دیود مناسب‌اند، به شرط انجام صحیح تست.
مراحل تست
مولتی‌متر آنالوگ را روی ×10 یا ×100 اهم بگذارید.
پراب مشکی را به آند و پراب قرمز را به کاتد بزنید.
عقربه باید به مقدار مشخصی منحرف شود (مقاومت کم).
پراب‌ها را جابه‌جا کنید.
باید هیچ انحرافی رخ ندهد (مقاومت خیلی زیاد).
نتایج غیر عادی
انحراف عقربه در هر دو جهت → دیود اتصال کوتاه
عدم انحراف در هر دو جهت → دیود سوخته یا قطع
آموزش تست دیود زنر
تست دیود زنر کمی متفاوت است.
روش اول (با مولتی متر دیجیتال)
مانند دیود معمولی تست می‌شود.
در حالت مستقیم باید 0.6 ولت نشان دهد.
در حالت معکوس OL.
اما…
برای تست کامل ولتاژ شکست زنر باید از منبع تغذیه استفاده کنید.
روش تست ولتاژ شکست زنر
یک مقاومت سری با زنر قرار دهید.
منبع تغذیه را افزایش دهید.
زمانی که ولتاژ دو سر زنر ثابت شد → این مقدار ولتاژ، ولتاژ نامی زنر است.
آموزش تست دیود شاتکی
دیود شاتکی افت ولتاژ بسیار پایینی دارد.
در تست با مولتی متر
مقدار مستقیم: 0.20 تا 0.40 ولت
مقدار معکوس: OL
اگر بیشتر از 0.5 ولت نشان دهد → احتمال خرابی یا نشتی وجود دارد.
آموزش تست دیودهای پرقدرت (Rectifier Diodes)
دیودهای 3 آمپر، 6 آمپر، 10 آمپر و پل دیودها نیز همین‌طور تست می‌شوند.
در حالت Diode
مقدار مستقیم: 0.50–0.70 ولت
مقدار معکوس: OL
نکته
پل دیود ۴ پایه دارد و باید هر چهار ترکیب تست شود.
روش تشخیص خرابی دیود
در این بخش روش تشخیص انواع خرابی دیود را بررسی می‌کنیم.
۱. خرابی اتصال کوتاه (Short)
مولتی‌متر در هر دو جهت مقدار ۰ یا عدد بسیار کم نشان می‌دهد.
این حالت بسیار خطرناک است و می‌تواند فیوز مدارات را بسوزاند.
۲. قطع شدن دیود (Open)
در هر دو جهت OL یا مقاومت بسیار بالا دیده می‌شود.
۳. خرابی نشتی (Leakage)
در حالت معکوس مقدار کمی جریان عبور می‌کند.
ولتاژ افت در جهت مستقیم کمتر از حد استاندارد است (مثلاً 0.30 ولت).
۴. خرابی حرارتی
نگه‌داشتن دیود در حالت کار گرم می‌شود و هدایتش غیرطبیعی می‌شود.
مقادیر استاندارد دیودها در تست مولتی متر
| نوع دیود | مقدار هدایت مستقیم (Vf) | مقدار معکوس |
|---|---|---|
| سیلیکونی | 0.55 – 0.75 | OL |
| شاتکی | 0.20 – 0.40 | OL |
| LED | 1.8 – 3.3 | OL |
| زنر | 0.6 | OL (بدون تست شکست) |
| قدرتی | 0.50 – 0.70 | OL |
علت‌های خراب شدن دیود
دیود به دلایل زیر خراب می‌شود:
عبور جریان بیش از حد
افزایش دما
اتصال کوتاه در مدار
ولتاژ معکوس زیاد
لحیم‌کاری نامناسب
ضربه فیزیکی
نوسانات برق
نکات مهم هنگام تست دیود روی مدار
اگر دیود را روی برد تست می‌کنید ممکن است موازی بودن قطعات نتیجه را اشتباه نشان دهد.
بهترین روش: یک پایه دیود را از مدار جدا کنید.
در مدار سوئیچینگ، اغلب دیودهای شاتکی دچار نشتی می‌شوند.
همیشه قبل از تست، برد را کاملاً دشارژ کنید.
سؤالات متداول
۱. بهترین روش تست دیود کدام است؟
حالت Diode Test در مولتی‌متر دیجیتال دقیق‌ترین و مطمئن‌ترین روش است.
۲. چگونه بفهمیم دیود اتصال کوتاه شده؟
اگر در هر دو جهت عدد پایین (نزدیک صفر) نمایش دهد، دیود اتصال کوتاه است.
۳. چگونه دیود نشتی‌دار را تشخیص دهیم؟
افت ولتاژ به‌جای 0.6 ولت به‌طور غیرعادی پایین است؛ مثلاً 0.25 ولت.
۴. تست دیود LED چگونه است؟
در بسیاری از مولتی‌مترها LED در حالت تست دیود روشن می‌شود و افت ولتاژ حدود 1.8–3.3 ولت است.
۵. آیا می‌توان دیود را بدون خارج کردن از مدار تست کرد؟
بله، اما ممکن است نتیجه اشتباه باشد. بهتر است یک پایه برداشته شود.
جمع‌بندی
تست دیود با مولتی‌متر (دیجیتال یا آنالوگ) یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها در الکترونیک است. دیود سالم باید در حالت مستقیم یک عدد بین 0.55 تا 0.75 ولت (یا برای شاتکی 0.20 تا 0.40 ولت) نشان دهد و در حالت معکوس OL باشد. هرگونه انحراف از این مقادیر مانند صفر شدن در دو جهت، OL در هر دو جهت یا کاهش غیرطبیعی افت ولتاژ نشانه خرابی دیود است. با استفاده از روش‌های گفته شده می‌توانید هر نوع دیود (سیلیکونی، شاتکی، زنر، LED و قدرتی) را تست کنید و وضعیت سلامت آن را تشخیص دهید.
IXYS
Powerex
SANREX
STARPOWER
