تریستور چیست؟

تریستور در دسته بندی قطعات نیمه رسانا یا همان نیمه هادی ها قرار دارد. تریستور ها مانند یک کلید هستند که جریان را فقط از یک جهت عبور می دهند و با تحریک گیت روشن می شوند یعنی زمانی که گیت تحریک می شود جریان را از خود عبور می دهند.تریستور ها از چهار لایه نیم هادی تشکیل شده اند که به صورت PNPN قرار می گیرند و سه پایه دارند که عبارتند از:
آند (Anode): جریان از این پایه وارد تریستور می‌شود.
کاتد (Cathode): جریان از این پایه خارج می‌شود.
گیت (Gate): این پایه برای فعال‌کردن تریستور استفاده می‌شود.
از تریستور ها برای یکسو کردن جریان AC به DC نیز استفاده می شود. استفاده از تریستور ها به عنوان یکسو ساز می تواند مناسبتر باشد زیرا بر خلاف دیودهای معمولی جریان را بدون کنترل از خود عبور می دهند، این موضوع درتریستور ها بدین صورت است که تریستور ها را با تحریک گیت می توان زمانی که تریستور شروع به عبور جریان از پایه آند به کاتد می کند را کنترل کرد که به این کنترل زاویه آتش (Firing Angle نیز گفته می شود.به زبان ساده منظور از زاویه اتش یعنی برای روشن شدن تریستور باید یک پالس ac به سر گیت داده شود، این پالس در زمان یا زاویه ای خاص از شکل موج ac به گیت داده میشود که به آن زاویه اتش گفته می شود. اگر این پالسی که به سر گیت می دهیم در زاویه ای از پالس ac مثلا 20 درجه داده شود  تریستور زودتر روشن میشود و اگر در 80 درجه داده شود تریستور دیرتر روشن میشود و اگر در زاویه صفر درجه داده شود تریستور بلافاصله در نیم سیکل مثبت روشن می شود تریستور زمانی روشن می شود که پایه ی آند ان نسبت به کاتد مثبت باشد که به ان  بایاس مستقیم گفته می شود. در نیم سیکل منفی ولتاز آند نسبت به کاتد منفی است پس تریستور روشن نمی شود که به این حالت بایاس معکوس گفته می شود. منظور از منفی بودن به معنای کمتر بودن ولتاژ آند نسبت به کاتد است.
تریستور ها در ولتاژ ac در نیم سیکل مثبت روشن در بایاس مستقیم و در نیم سیکل منفی در بایاس معکوس خاموش است. اما تریستور ها با ولتاز dc هم تحریک می شوند که عملکردشان متفاوت با ولتاز ac است.
اولین شرط برای روشن شدنش بایاس مستقیم است.معمولا با اعمال ولتاژ به گیت تریستور روشن می شود که مقدار ولتاژ بستگی به نوع تریستور دارد. در مدارات dc تریستور بعد از روشن شدن خاموش نمی شود مگر اینکه ولتاژ سر گیت به صفر برسد. به زبان ساده تصور کنید یک لامپ را بخواهید روشن کنید تریستور مانند یک کلید عمل میکند که هر زمانی که شما کلید را فشار دهید لامپ روشن می شود و دیود های معمولی مانند یک لامپ بدون کلید در یکسو سازها عمل می کنند. تریستور ها می تواند ولتاژ خروجی را نیز کنترل کنند.

از کاربرد های تریستور ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

یکسوکننده‌ها (Rectifiers)
کنترل سرعت موتورهای الکتریکی
حفاظت در برابر اضافه ولتاژ