فیوز برگشت پذیر (ریست شونده) چیست؟ نحوه عملکرد و تفاوت آن با فیوزهای معمولی
زمان مطالعه: در حال محاسبه...
کپی لینک
واتساپ
تلگرام
ایتا
بله
فهرست مطالب
مقدمه
اگر هنگام طراحی یا تعمیر مدارات الکترونیکی به دنبال راهی برای محافظت از مدار در برابر اضافه جریان هستید، احتمالاً اصطلاح فیوز ریست شونده (Resettable Fuse) را شنیده‌اید. این نوع فیوزها بر خلاف فیوزهای معمولی که پس از یکبار استفاده باید تعویض شوند، قابلیت استفاده مجدد دارند و پس از رفع خطا دوباره به حالت عادی بازمی‌گردند. همین ویژگی باعث شده که در بسیاری از تجهیزات صنعتی، بردهای الکترونیکی، منبع تغذیه و لوازم خانگی کاربرد گسترده‌ای داشته باشند.
در این مقاله به زبان ساده اما تخصصی توضیح می‌دهیم فیوز ریست شونده چیست، چگونه کار می‌کند، چه تفاوتی با فیوز معمولی دارد و در چه شرایطی بهترین انتخاب است. اگر قصد خرید یا انتخاب فیوز مناسب برای مدار خود را دارید، این راهنما تمام اطلاعات فنی مورد نیاز شما را پوشش می‌دهد.
فیوز ریست شونده چیست؟
فیوز ریست شونده یا PPTC (Polymeric Positive Temperature Coefficient) نوعی فیوز محافظ است که با استفاده از یک ماده پلیمری خاص طراحی می‌شود. این ماده در حالت عادی مقاومت کمی دارد و اجازه عبور جریان الکتریکی را می‌دهد. اما هنگامی که جریان بیش از حد از آن عبور کند، به دلیل افزایش دما، مقاومت به‌شدت بالا می‌رود و مسیر جریان تقریباً قطع می‌شود. پس از رفع اضافه جریان و خنک شدن فیوز، ماده پلیمری به حالت اولیه بازمی‌گردد و فیوز دوباره قابل استفاده می‌شود.
ویژگی‌های اصلی فیوز ریست شونده:
محافظت در برابر اضافه جریان و اتصال کوتاه
قابل استفاده مجدد بدون نیاز به تعویض
واکنش سریع به تغییر دما
ابعاد کوچک و مناسب برای بردهای الکترونیکی
طول عمر بالا و نگهداری آسان
ساختار و نحوه عملکرد فیوز ریست شونده
فیوزهای ریست شونده از یک ماده پلیمری نیمه رسانا تشکیل شده‌اند که بین دو الکترود فلزی قرار گرفته است. در شرایط عادی، پلیمر اجازه عبور جریان را با مقاومت بسیار کم می‌دهد. وقتی جریان بیش از حد مجاز از فیوز عبور می‌کند، گرمای ناشی از آن باعث انبساط پلیمر و ایجاد مقاومت بالا می‌شود؛ در نتیجه مسیر جریان قطع می‌شود. پس از خنک شدن، پلیمر به حالت اولیه بازمی‌گردد و مسیر جریان دوباره باز می‌شود.
مراحل عملکرد:
حالت نرمال: جریان به راحتی عبور می‌کند.
حالت خطا: افزایش جریان باعث گرم شدن و افزایش مقاومت می‌شود.
قطع مدار: فیوز جریان را محدود یا قطع می‌کند.
ریست خودکار: با کاهش دما، مقاومت به حالت اولیه برمی‌گردد.
تفاوت فیوز ریست شونده با فیوز معمولی
| ویژگی‌ها | فیوز ریست شونده | فیوز معمولی (ذوب شونده) |
|---|---|---|
| قابلیت استفاده مجدد | بله | خیر |
| نحوه عملکرد | افزایش مقاومت با گرما | ذوب شدن سیم یا فلز داخلی |
| زمان قطع و وصل مجدد | خودکار پس از خنک شدن | نیاز به تعویض فیوز |
| هزینه نگهداری | پایین در بلندمدت | بالا به علت نیاز به تعویض مکرر |
| کاربردها | مدارهای حساس، منبع تغذیه، بردهای الکترونیکی | مدارهای عمومی، سیستم‌های قدرت |
| طول عمر | بالا | وابسته به کیفیت فیوز |
انواع فیوزهای ریست شونده
فیوزهای ریست شونده در مدل‌ها و ابعاد مختلفی تولید می‌شوند تا بتوانند متناسب با نیازهای صنعتی و الکترونیکی به‌کار روند:
1. PPTC دیسکی
مناسب برای کاربردهای توان پایین و بردهای الکترونیکی
رایج‌ترین نوع در لوازم خانگی و تجهیزات IT
2. PPTC خطی یا سیمی
مناسب برای جریان‌های بالاتر
استفاده در منابع تغذیه صنعتی و تجهیزات قدرت
3. SMD PPTC
مخصوص مونتاژ سطحی (SMD) برای بردهای فشرده و پیشرفته
کاربرد در دستگاه‌های قابل حمل و الکترونیک مصرفی
کاربردهای فیوز ریست شونده
فیوزهای ریست پذیر در بسیاری از تجهیزات الکترونیکی و صنعتی کاربرد دارند، از جمله:
محافظت از پورت‌های USB در کامپیوترها و لپ‌تاپ‌ها
منابع تغذیه سوئیچینگ و آداپتورها
تجهیزات مخابراتی و شبکه
مدارات شارژر و باتری
بردهای صنعتی و PLCها
سیستم‌های حفاظتی در خودروها
نحوه انتخاب فیوز ریست شونده مناسب
برای انتخاب یک فیوز ریست‌پذیر مناسب، باید پارامترهای زیر را در نظر بگیرید:
جریان نامی (Hold Current): حداکثر جریانی که فیوز بدون قطع شدن تحمل می‌کند.
جریان قطع (Trip Current): جریانی که باعث فعال شدن فیوز می‌شود.
ولتاژ کاری: حداکثر ولتاژی که فیوز می‌تواند تحمل کند.
زمان پاسخ‌دهی: مدت زمانی که فیوز پس از خطا عمل می‌کند.
دمای محیط: عملکرد فیوز به شدت به دما وابسته است.
ابعاد فیزیکی: باید متناسب با برد یا مدار انتخاب شود.
📌 نکته: انتخاب فیوز با جریان قطع نزدیک به جریان واقعی مدار، باعث افزایش حفاظت و عمر مفید مدار می‌شود.
مزایا و معایب فیوزهای ریست شونده
مزایا:
صرفه‌جویی در هزینه‌های نگهداری
عدم نیاز به تعویض پس از هر خطا
واکنش سریع و محافظت بهتر از مدار
نصب آسان روی PCB
معایب:
مناسب نبودن برای جریان‌های بسیار بالا
محدودیت در زمان پاسخ برای برخی کاربردهای صنعتی
عملکرد وابسته به دمای محیط
نکات مهم هنگام خرید فیوز ریست شونده
فیوز را از برندهای معتبر انتخاب کنید.
مشخصات فنی را با شرایط کاری مدار مطابقت دهید.
به جریان قطع و ولتاژ کاری توجه ویژه داشته باشید.
در صورت استفاده در محیط‌های گرم، ظرفیت فیوز را کمی بالاتر در نظر بگیرید.
به سایز و نوع نصب (DIP یا SMD) دقت کنید.
سؤالات متداول
1. آیا فیوز ریست شونده نیاز به تعویض دارد؟
خیر. پس از رفع خطا و کاهش دما، فیوز به صورت خودکار دوباره قابل استفاده است.
2. آیا این فیوزها برای محافظت در برابر اتصال کوتاه مناسب هستند؟
بله، اما برای بارهای بزرگ بهتر است با سایر روش‌های حفاظتی ترکیب شوند.
3. آیا می‌توان فیوز ریست شونده را به جای فیوز معمولی استفاده کرد؟
در بسیاری از موارد بله، اما باید جریان و ولتاژ کاری به درستی انتخاب شود.
4. طول عمر فیوز ریست شونده چقدر است؟
در صورت استفاده صحیح، می‌تواند صدها تا هزاران بار فعال و دوباره استفاده شود.
جمع‌بندی: چرا فیوز ریست شونده انتخاب هوشمندانه‌ای است؟
فیوز ریست شونده با عملکرد هوشمند، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و حفاظت مطمئن مدار، یکی از بهترین جایگزین‌ها برای فیوزهای معمولی در بسیاری از کاربردهای الکترونیکی است. با شناخت نحوه عملکرد، تفاوت‌ها و روش انتخاب درست، می‌توانید مدار خود را در برابر اضافه‌جریان و خطاها به‌طور مؤثر محافظت کنید. اگر به دنبال راه‌حلی مطمئن، اقتصادی و حرفه‌ای برای حفاظت از مدار هستید، فیوز ریست شونده انتخابی ایده‌آل است.
IXYS
Powerex
SANREX
STARPOWER
